سپتيك تانك

سپتيك تانك

سپتيك تانك كليدي ترين بخش سيستم فاضلاب است كه شبيه يك دستگاه تصفيه فاضلاب كوچك كار مي‌كند.سپتيك تانك يا گندانبار يا مخزن فاضلاب خانگي  مخزني است كه در آن فاضلاب به كمك فرايندهايي از قبيل ته نشيني، شناور سازي و بيولوژيكي تصفيه مي گردد .

 اصطلاح “سپتيك” اشاره به هضم بي هوازي باكتريايي است كه در محيط درون انبار (سپتيك تانك فاضلاب) اتفاق مي‌افتد كه باعث تجزيه پسماند درون مخزن سپتيك مي‌شود.در آمريكاي شمالي حدود ۲۵ درصد جمعيت از سپتيك استفاده مي‌كنند كه بيشتر شامل مناطق روستايي و بعضي شهرهاي كوچك است.همچنين در مناطق اطراف ايندياناپوليس از انواع مختلف سپتيك تانك استفاده مي‌شود.و در اروپا نيز معمولاً از سپتيك تانك ها بيشتر در بعضي مناطق روستايي استفاده مي‌شود.

سپتيك تانك بعنوان ساده ترين و پر كاربردترين واحد مورد استفاده در تصفيه فاضلاب اعم از تصفيه فاضلاب مقدماتي و تصفيه فاضلاب پيشرفته به ويژه فاضلاب هاي بهداشتي – انساني است . سپتيك تانك فاضلاب در تصفيه پيشرفته فاضلاب نقش مخزن متعادل ساز و ايستگاه پمپاژ و در تصفيه فاضلاب مقدماتي نقش كاتاليزور تجزيه فاضلاب جامد را بازي ميكند و نيز از سپتيك تانك يا گندانبار بيشتر در جاهايي كه لوله‌كشي فاضلاب، وجود ندارد استفاده مي‌شود همچنين سپتيك تانك براي تصفيه فاضلاب بيمارستان ، هتل ها ، منازل مسكوني ، مجتمع هاي تجاري ، اداري و مسكوني همچنين تصفيه فاضلاب كارخانجاتي كه فاضلاب آنها پس از پيش تصفيه به اگوي شهرك صنعتي (سيستم فاضلاب) سر ريز مي شوند ، مورد استفاده قرار مي گيرد . معمولا مخزن سپتيك به محفظه هاي متعدد (معمولا ۲ تا ۳ بخش) تقسيم ميگردند و به نحوي طراحي ميگردند كه زمان ماند فاضلاب و پساب در آنها بين ۱ تا ۳ روز باشد. ارتباط بين مخزن سپتيك به وسيله سوراخي كه در ديواره جداكننده (بافل يا سپريتور) تعبيه شده است انجام ميگيرد.

روش محاسبه ظرفيت سپتيك تانك چگونه است؟

نحوه محاسبه ظرفيت سپتيك تانك مورد نياز در هر يك از موارد فوق نياز به علم و تجربه بالا در اين زمينه دارد كه در صفحه محاسبه ظرفيت سپتيك تانك به آن پرداخته شده است.

در جوامع كوچك كه امكان جمع آوري و تصفيه پساب و فاضلاب وجود ندارد، سپتيك تانك اقتصادى ترين روشِ تصفيه فاضلاب به شمار مي رود. سپتيك تانك ساده ترين و پركاربرد ترين عمليات واحد مورد استفاده در تصفيه فاضلاب بويژه فاضلاب هاى بهداشتى-انسانى است. سپتيك تانك مخزنى است كه در آن فاضلاب به كمك فرآيندهاي فيزيكي (ته نشينى و شناور سازى) و بيولوژيكى تصفيه مي گردد. تصفيه فاضلاب در اين روش تصفيه بي هوازي است.

كاربردهاي سپتيك تانك

سپتيك تانك با توجه به نوع فرآيند و حجم فضاي اشغالي كم، جهت تصفيه فاضلاب موارد ذيل پيشنهاد مي گردد:

• ويلاها و كمپ ها؛
• رستوران ها و سالن هاى غذاخورى؛
• كمپ هاى مسكونى و كارگرى؛
• ساختمان هاي مسكوني و شهرك ها؛
• ادارات و سازمان هاى آموزشى؛
• هتل ها و مراكز توريستى.

آشنايي با انواع سپتيك تانك

گندانبار يا انبار فاضلاب خانگي، در ايران نيز به صورت گندانبار شناخته مي‌شود؛ يكي از اجزاي كليدي سيستم فاضلاب است كه شبيه يك دستگاه تصفيه فاضلاب كوچك كار مي‌كند. از گندانبار بيشتر در جاهايي كه لوله‌كشي فاضلاب، وجود ندارد استفاده مي‌شود. دستورالعملها و قوانين مربوط به اجزاي ديگر سيستم فاضلاب شخصي اصولاً توسط شوراهاي محلي مشخص مي‌گردد. اين اجزا به صورت انتخابي مي‌توانند شامل پمپها، دستگاه‌هاي هشداردهنده، تصفيه كننده يا فيلترهاي ماسه‌اي، دفع كننده‌هاي مايه پساب به معني ميدان تخليه فاضلاب، حوضچه‌ها، و گياهان تصفيه‌كننده توسط الياف طبيعي مثل كرت يا باغچه خزه تورب باشند.

به گزارش كاماپرس، سپتيك تانك داراي انواع مختلفي مي باشد: سپتيك تانك بتني، آجري، كامپوزيتي، پلي اتيلني و فايبرگلاس. سپتيك تانك پلي اتيلن بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد. اين دستگاه براي مصارف خانگي، اداري، صنعتي و بيمارستاني كاربرد دارد.

سپتيك به كمك باكتريهاي بيهوازي عمليات تصفيه و گندزدايي را انجام مي دهد، به همين دليل به آن سپتيك تانك بي هوازي يا سپتيك بي هوازي گفته مي شود. فاضلاب ورودي از طريق لوله ها وارد مخزن مي شود، مقداري از مواد و ذرات معلق آن ته نشين مي گردد و بقيه فاضلاب از خروجي مخزن بيرون مي رود. مواد ته نشين شده در كف سپتيك توسط باكتري هاي بي هوازي از بين مي روند. باكتريهاي بيهوازي مي توانند در محيطي بدون اكسيژن به فعاليت و رشد خود ادامه دهند. در نهايت تمامي مواد جامد و ذرات معلق، ناخالصي ها، آلودگي ها و ميكروب هاي موجود در فاضلاب خروجي ساختمان هاي مسكوني و اداري از بين مي رود.

انواع سپتيك تانك:

سپتيك تانك ها به چهار دسته كه بر اساس جنس مخازن تعيين شده اند، طبقه بندي مي شوند.

اين 4 دسته شامل: بتني، پلي اتيلني، آجري و كامپوزيتي هستند. البته اين چهار دسته در فرآيند تصفيه با يكديگر مشابه عمل مي كنند ولي داراي معايب و مزايايي هستند كه آن ها را از يكديگر متمايز مي كند.

مزايا و معايبي كه باعث ايجاد تفاوت شده است: هزينه خريد، دوام، سطح بندي آب، سهولت نصب و بهره برداري، مقاومت استاتيكي بدنه و سرعت ساخت مي باشند.

 بتني

سپتيك تانك بتني از جنس بتن مسلح مي باشد و با عيار 400-300 كيلوگرم بر مترمكعب ساخته مي شود. استفاده از عيار كمتر بتن باعث افزايش نفوذپذيري و امكان خوردگي آرماتورها و همچنين استفاده از عيار بالاتر از اين محدوده، باعث ايجاد ترك در هنگام سرد شدن بتن مي شود.مهمترين مشكل در سپتيك بتني، مسئله نفوذپذيري و نشت فاضلاب از بدنه و درزها مي باشد. چون كه نفوذ فاضلاب به درون ديواره باعث خوردگي آرماتورها و تخريب شديدتر بتن شده و همچنين باعث آلودگي خاك و محيط اطراف سپتيك تانك مي گردد.

 آجري

 يكي از انواع سپتيك تانك است كه با استفاده از آجر فشاري و ملات ماسه سيمان ساخته مي شود. در برخي موارد نيز به جاي استفاده از آجر از بلوك هاي سيماني يا سنگ استفاده مي شود. بزرگترين مشكل سپتيك تانكهاي آجري، نفوذپذيري بالا و نشت بسيار زياد از ديواره و كف آن ها است. به دليل عدم مقاومت ديواره اين نوع سپتيك تانك در برابر فشارهاي جانبي و نشست، پس از مدتي از ساخت اين نوع سپتيك، ترك ها و درزهاي زيادي در ديواره و كف آن ها ايجاد مي گردد كه باعث نشت فاضلاب به بيرون از مخزن و آلوده ساختن محيط و خاك اطراف مي گردد. حتي مواقعي كه از پوشش سيماني به ضخامت 2-1 cm نيز بر روي بدنه اجرا مي شود، اين معايب و مشكلات همچنان به قوت خود باقي مي ماند.

 پلي اتيلن

پلي اتيلن مزاياي بسياري دارد كه اين مزايا باعث شده كه در سيستم هاي جمع آوري و تصفيه فاضلاب هاي شهري بسيار مورد استفاده قرار گيرد.اين نوع از انواع سپتيك تانك بسيار پركاربرد است.

سپتيك تانك پلي اتيلن دو جداره اسپيرال

يكي از انواع اين نوع تانك ها،سپتيك تانك پلي اتيلن دو جداره اسپيرال نام دارد. اين سيستم به فضاي آزاد براي جذب اكسيژن و هوادهي نيازي نخواهد داشت.از جمله موارد استفاده از اين سيستم ها در مناطق روستايي و كم جمعيت مي باشد.به دليل طراحي و پياده سازي آسان اين گونه از سيستم ها قيمت آن نيز كمتر و مقرون به صرفه تر خواهد بود. اجزاي مهم تشكيل دهنده سپتيك تانك پلي اتيلن

• ورودي فاضلاب: كه حاوي لوله و سه راهي ورودي است.
• مخزن اوليه: بيشترين حجم از تانك را اين قسمت به خود اختصاص داده است كه حدود 3/2 از حجم كل مي باشد. مواد جامد معلق نيز در اين مخزن ته نشين مي شوند.
• ديواره جداكننده(وافل): اين ديواره از ورود لجن و چربي و روغن ها به مخزن اصلي جهت زلال سازي جلوگيري مي كند.
• مخزن زلال سازي: اين مخزن نيز 3/1 از حجم تانك را به خود اختصاص مي دهد. رسوباتي كه در اين مخزن موجود است از ميگروارگانيسم ها تشكيل شده اند و مواد آلي محلول در پساب اين مخزن نيز بر اثر يك فرآيند بي هوازي تجزيه مي شوند.
• لوله ونت: اين لوله در جهت خروج گاز هاي توليدي از فرآيند تصفيه بي هوازي فاضلاب كه معمولا گازهاي متان مي باشند، تعبيه شده است.
• خروجي فاضلاب: كه حاوي لوله و سه راهي خروجي است.

اجزا اصلي سپتيك تانك عبارت‌اند از:

۱. سيستم ورودي فاضلاب به درون بخش اول سپتيك تانك: شامل يك لوله پلي‌اتيلن تك جداره يا دوجداره و بافل ورودي است كه به صورت سه‌راهي نصب مي‌گردد.

۲. بخش اول مخزن سپتيك تانك: بيش‌ترين حجم سپتيك تانك (۶۶ درصد از حجم سپتيك تانك) را به خود اختصاص داده است. قسمت اعظم مواد جامد معلق در كف اين ناحيه رسوب مي‌نمايند.

۳. ديواره جداكننده: بافل مياني يا ديواره جداكننده باعث جلوگيري از ورود لجن و چربي و روغن‌هاي شناور به مخزن زلال سازي (قسمت دوم سپتيك تانك) مي‌شود.

۴. مخزن زلال سازي: اين مخزن ۳۳ درصد از حجم كل سپتيك تانك را شامل مي‌شود. مواد آلي محلول در پساب قسمت اول سپتيك تانك طي فرآيند بي‌هوازي تجزيه مي‌گردد؛ و عمده رسوبات اين بخش را لاشه ميكروارگانيسم‌ها تشكيل مي‌دهد.

۵. لوله خروج بيو گازها: از طريق اين لوله، گازهاي توليد شده ناشي از فرآيندهاي تصفيه بي‌هوازي فاضلاب (عمدتاً متان) از سپتيك تانك خارج مي‌گردد. نام ديگر اين لوله ونت هوا مي‌باشد. قطر لوله ونت اصولاً ۶۳ ميلي‌متر مي‌باشد.

۶. سيستم خروجي فاضلاب: شامل سه‌راهي و لوله خروجي از سپتيك تانك مي‌باشد. قطر لوله خروجي از سپتيك تانك قطعاً نبايد از قطر لوله ورودي سپتيك تانك كمتر باشد.

۷. سيستم سيفون: شامل يك سيفون در قسمت خروجي سپتيك تانك و جهت جلوگيري از خروج چربي از سپتيك به داخل چاه جذبي و يا اگوي شهري و همچنين يك سيفون در قسمت ورودي به منظور جلوگيري از برگشت بوي نامطبوع فاضلاب به هنگام عدم استفاده طولاني مدت (ايام تعطيل) مي‌باشد.

لوله كاروگيت ازجمله لوله‌هايي مي‌باشد كه در ساخت سپتيك تانك بسيار كاربرد دارد چرا كه نحوه ساخت هر دو تقريباً در يك راستا مي‌باشد.

شرايط نگهداري و بالابردن كارايي سپتيك تانك

يكي از مهم‌ترين موضوعاتي كه بايد بعد از نصب سپتيك تانك به آن اهميت داد نحوه استفاده و بالا بردن كارايي سپتيك تانك مي‌باشد. برخي از مواردي كه در هنگام استفاده از سپتيك تانك بايد آن‌ها را رعايت كرد عبارت‌اند از:

۱- حتماً مي‌بايد براي دستگاه سپتيك از ونت هدايت گازهاي بدبو به بالاترين نقطه ساختمان استفاده كرد. چرا كه در صورتي كه اين موضوع رعايت نشود موجب انفجار سپتيك تانك مي‌گردد.

۲-پ ساب خروجي از سپتيك تانك فاضلاب به‌هيچ‌عنوان قابل‌استفاده جهت آبياري فضاي سبز روي سطح زمين نمي‌باشد. دقت فرمائيد شما مي‌توانيد با استفاده از شبكه زهكشي در زيرزمين از پساب خروجي از سپتيك تانك جهت آبياري ريشه‌هاي درختان استفاده كنيد. كاري كه اكثر كشورهاي اروپايي بعد از نصب سپتيك تانك از آن استفاده مي‌كنند.

۳- به منظور بالا بردن كارآيي سپتيك تانك مي‌بايست از ريختن آنچه موجب از بين رفتن باكتري‌هاي بي‌هوازي مي‌گردد از جمله مواد شوينده آنتي باكتريال, آب باران كه غني از اكسيژن است و… جلوگيري نمود.

كاربرد سپتيك تانك

سپتيكها ، پكيج تصفيه فاضلاب زيرزميني هستند كه در كمپ هاي كارگري ، در كارگاه هاي ساختماني بيمارستان ها ، مناطق روستايي بدون سيستم هاي فاضلاب متمركز و … استفاده مي‌شود. سپتيك تانك پر كاربردترين مخزن جهت ذخيره موقت فاضلاب به ويژه فاضلاب هاي بهداشتي – انساني است . سپتيك توسط يك ديواره به دو بخش نامساوي تقسيم شده است . ويژگي هاي سپتيك سبب كاربرد گسترده آنها در بخش هاي مختلف خانگي ، بهداشتي و صنعتي شده است .

جهت اطلاع بيشتر به سايت  https://peatix.com/user/9456456/view مراجعه كنيد.